Xóm gò mả nằm ở cuối con hẻm cụt men theo dòng kênh Rạch Lào. Buổi chiều tháng 7 mưa tầm tã, nước từ khắp nơi đổ về ngập ngụa. Bên ngoài nước dâng lên đến gần nửa ngôi mộ, trong căn chòi liêu xiêu, dột nát của nhiều hộ dân nơi đây, mưa cũng tạt đến giữa nhà. Mãi đến khi người lớn gọi vào nhà, đám trẻ con mới chịu ngưng chạy nhảy và ngồi thơ thẩn bên cha mẹ ngắm trời mưa.
Bé Kim Thủy (đứng trên cao) mang trong mình nhiều căn bệnh nan y đang chơi đùa cùng các bạn quanh những ngôi mộ. Ảnh: Thi Ngoan. |
Bé Kim Thủy có khuôn mặt bầu bĩnh, má lúm đồng tiền. Suốt ngày em chỉ chạy nhảy quanh quẩn bên những ngôi mộ cũ bám đầy rong rêu. Mới 8 tuổi nhưng Thủy đã mang trong mình nhiều căn bệnh nan y, trong đó chỉ riêng bệnh thận đã ngốn hết tiền của gia đình, mỗi tháng mất vài trăm nghìn đồng truyền hóa chất.
Ngắm nhìn cháu gái có đôi má phúng phính vô tư chơi đùa, bà ngoại của bé Thủy xót xa nói: "Nhìn con bé ai cũng tưởng mập mạp, khỏe mạnh nhưng không phải đâu, do truyền hóa chất nhiều nên nó bị phù ra vậy đó". Ngoài ra, anh trai của bé Thủy năm nay 17 tuổi cũng bị bệnh thần kinh, trí não chậm phát triển nên suốt ngày cũng thơ thẩn quanh góc nhà, 5 năm học lớp một mà vẫn chưa biết đọc chữ.
Bà Trương Thị Nhang cho biết, gia cảnh khó khăn, bà phải ở nhà trông hai cháu bệnh tật. Cha mẹ của em Thủy phải làm đủ mọi nghề từ lượm ve chai, thợ hồ, gỡ bao xi măng khoán... đến tối mịt mới về nhưng tiền kiếm được vẫn không đủ để chữa bệnh cho con. "Cơm không có mà ăn lấy tiền đâu chữa bệnh, Cũng may nhờ có bà con lối xóm và những người tốt bụng giúp đỡ không thì chết", bà cụ thở dài.
Trên những nấm mộ thấp ở cuối xóm, nước bẩn ứ đọng quanh năm. Ảnh: Thi Ngoan. |
Cũng ba đời gắn bó với mảnh đất gò mả này, gia đình anh Lộc và chị Thúy chỉ có cậu con trai duy nhất tên là Khang. Mặc dù được chăm sóc rất cẩn thận nhưng mới lên 5 tuổi, bé đã bị hen suyễn mãn tính. "Bữa trước xin cho cháu đi học nhưng cô giáo trả về vì cháu đau bệnh suốt", chị Thúy tần ngần kể.
Khi được hỏi về nguyên nhân dẫn đến căn bệnh hiểm nghèo của đứa con trai, chị Thúy thoáng chút tần ngần, còn chồng chị thì cho rằng do di truyền "vì trước đây ông nội của bé Khang (sống ở đây) cũng bị hen suyễn".
Ở xóm gò mả này 50% dân là người nhập cư. Họ sinh sống, ăn uống, sinh hoạt ngay tại sân nghĩa trang và trên những ngôi mộ. Rác thải chất đống, nước bẩn ứ đọng khắp nơi. Cả xóm có 24 gia đình nhưng hầu như nhà nào cũng có người bệnh, nhẹ thì viêm dạ dày, phổi, suy hô hấp, tâm thần; nặng thì ung thư, ho lao, hen suyễn, bại não... trong khi bản thân người trong xóm cũng không thể hiểu được nguyên nhân tại sao.
Người già nhất ở đây là bà Tư Lùn năm nay đã ngoài 70 tuổi. Bà chuyển về sống ở khu nghĩa trang này từ trước năm 1975 cùng với 8 người con. Chỉ tay ra mấy ngôi mộ phía trước nhà, bà cho biết, đã có hai người thân của bà chết chôn ở nghĩa trang này. Trong đó đứa con trai út mất do bệnh lao cách đây 3 năm, còn con rể 51 tuổi cũng vừa mất mà không xác định được bệnh. "Người ta bảo tụi nó nhiễm bệnh do uống nước ở đây nhưng bản thân tôi không cũng biết tại sao", bà nói.
Anh Nguyễn Văn Lộc, 40 tuổi, sinh ra và trưởng thành tại xóm gò mả kể, gia đình anh đến định cư ở đây từ trước giải phóng. Mẹ anh mất cách đây khoảng 10 năm vì bệnh ung thư gan, cha cũng đang sống khỏe bỗng phát bệnh mà qua đời. "Mang đi bệnh viện cấp cứu nhưng bác sĩ cũng nói không xác định được nguyên nhân chỉ kêu đưa về lo hậu sự", anh buồn bã kể lại ngày phụ thân đột ngột ra đi.
Đa phần trẻ em ở xóm gò mả đều mang trong mình bệnh nan y. Ảnh: Thi Ngoan. |
Trao đổi với VnExpress.net xung quanh những nguy cơ về sức mà người dân sống trên mồ mả có thể gặp phải, ông Lê Văn Nhân, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế Dự phòng TP HCM cho biết, cho đến nay trên thế giới và tại Việt Nam vẫn chưa có một nghiên cứu nào khẳng định cụ thể về vấn đề này.
Tuy nhiên xét trên góc độ y học, ông Nhân cho rằng, về cơ bản trên cơ thể người chết (vì bất kỳ nguyên nhân nào: bệnh tật hay tự nhiên) cũng đều có vi trùng. Mặc dù đã được khử trùng nhưng khi chôn xác chết xuống đất, song theo thời gian, vi trùng có thể phát tán ra môi trường và xâm nhập vào đất, nước, không khí gây ra bệnh cho người sống xung quanh.
Ông Nhân cũng cho biết, Nhà nước đã cấm người dân sinh sống ở nghĩa trang (trừ trường hợp làm nhiệm vụ được giao ở đây). Còn theo Thông tư 02 của Bộ Y tế quy định, trong điều kiện bình thường, phần đất chôn người chết sau khi bốc hài cốt, ít nhất 10 năm sau mới được sử dụng vào mục đích khác.
Thống kê của UBND phường 15, quận 8 cho thấy, hiện nay toàn phường có khoảng 39.000 dân nhập cư (chiếm 20%), trong đó có 5 khu phố mà người dân đang sống trong nghĩa trang bao gồm: khu phố 4, 5, 6, 7 và 8.
Ông Lê Minh Thông, Phó Chủ tịch phường cho biết, một mặt lãnh đạo phường vẫn chú tâm chăm lo đời sống cho người dân nhập cư đang sống trên địa bàn, mặt khác lãnh đạo đang kiến nghị lên quận và thành phố cho bốc mộ để cải tạo khu vực nghĩa trang này thành khu dân cư.
Riêng xóm gò mả ở khu phố 4 nằm trong dự án cầu Bình Tiên sắp tới sẽ được quy hoạch tổng thể. Theo đó nhà nước sẽ tiến hành đền bù giải tỏa cho các hộ dân đang sống ở đây theo quy định hiện hành.
Thi Ngoan