Đây là cảnh mỗi đêm ở nhà chị Hoàn (Hà Nội). Cảnh thường ngày ở nhà chị sau bữa ăn tối là chồng ngồi dán mắt trước màn hình tivi xem thể thao hoặc tìm hiểu tự nhiên; thằng con sắp lên lớp 4 ngồi cạnh vừa hóng hớt với bố vừa chơi xếp gạch hay bắn hoa quả trên iPad - phần thưởng của ông nội cho giấy khen học sinh xuất sắc của cháu. Chị Hoàn tay ôm điện thoại, mắt đảo qua đảo lại giữa màn hình và đứa con gái 3 tuổi, thỉnh thoảng lại buông ra một câu: “Mít đang làm gì đấy” rồi cắm mắt vào điện thoại cũng chẳng rõ câu trả lời của con bé như thế nào.
Cô bé Mít lúc thì mè nheo đòi mượn điện thoại của mẹ để chụp ảnh, lúc tranh giành iPad của anh, thỉnh thoảng làm nũng bố đòi đổi kênh xem quảng cáo. Mỗi lần con bé đến bên đều bị bố và anh trai quát nạt xua đuổi, chỉ có mẹ thương con gái thỉnh thoảng chiều theo ý bé, đồng thời quay sang cằn nhằn chồng và con trai. Cái phòng 30m2 với 4 con người mà ầm ĩ như một phòng game ở các trung tâm mua sắm. Hôm nào Mít ngoan đột xuất, lôi màu ra tô hay chơi xếp hình thì nhà cửa yên ổn chút.
Là nhân viên giao dịch của một ngân hàng tại Mỹ Đình, Từ Liêm, chị Hoàn không thể ăn bớt giờ công sở để lướt web. Khi cơn bão công nghệ ập đến, chị cũng không thể đứng ngoài. Chị khoe, nhờ có Facebook, hội bạn cấp 3 của chị tìm được nhau, và cả lũ khích tướng để chị lập trang cá nhân. “Mới đầu mình nghĩ là tránh xa mấy cái mạng xã hội để dành thời gian phục vụ chồng con, nhưng bạn bè bao nhiêu năm mới tìm lại được nhau, làm sao bỏ được".
Chị phải tranh thủ chút buổi trưa và buổi tối để cập nhật tình hình các bạn. Sau khi tạo tài khoản Facebook cho mình, chị còn lập một tài khoản cho bố mẹ dưới quê để dễ ngắm ảnh con cháu. Chị vừa có một quyết định quan trọng là hy sinh không mua quần áo trong nửa năm để đổi lấy một con smartphone cho tiện việc buổi tối vừa trông con vừa lên mạng chém gió.
Tuy nhiên, đến giờ uống sữa của Mít thì bắt buộc một trong 3 người gồm bố, mẹ hay anh phải nhường cho bé món "đồ chơi" công nghệ của mình, như thế bé mới hút sữa nhanh. Nếu không, bé cứ ngậm cả tiếng đồng hồ. “Mình không hiểu ở lớp các cô cho ăn thế nào. Về nhà, con bé luôn lấy chuyện ăn uống để mặc cả được nghịch điện thoại, máy tính”, chị kể. Cũng có hôm người mẹ này mải lướt web đến mức quên cả việc cho cô út ăn. Sau lần đó, chị phải đặt chuông báo thức để nhắc nhở mình.
Các thiết bị công nghệ đã làm thay đổi thói quen sinh hoạt của nhiều gia đình - Ảnh: daavlin.com |
Buổi tối ở gia đình anh Tâm (Phú Mỹ Hưng, quận 7, TP HCM) cũng là giờ hoạt động hết công suất của các thiết bị công nghệ cao. Vợ chồng anh chưa có con nên cả hai đều rảnh rỗi. Họ không có nhu cầu ra ngoài hóng gió mà thích ở nhà ngồi bên nhau, cùng chơi game để chia việc nhà, ai thua ngày hôm sau sẽ phải rửa bát, lau nhà ... hoặc lướt Internet. Anh Tâm thích vào YouTube xem các clip vui hay lang thang trên các trang giới thiệu ôtô, xe máy... Vợ anh thì kết mấy trang tin về các diễn viên người mẫu, hay xem phim dài tập trên Internet.
Cả hai người đều có niềm say mê đặc biệt với Facebook. Hai vợ chồng ngồi ôm nhau và người thì ôm laptop, người lại ôm iPad, nếu có gì hay thì người này khều người kia xem cùng. Một trong hai người dán mắt vào màn hình rồi cười một mình mà không chịu chia sẻ cho người kia thì thế nào cũng xảy ra ghen tuông giận dỗi.
“Nhiều hôm hai vợ chồng nói chuyện với nhau qua… Facebook đến 1, 2h đêm mới ngủ. Cứ pose ảnh, viết status rồi comment, rồi còn tiếp chuyện bạn bè nhảy vào hóng hớt. Lúc nào cãi nhau thật thì chúng tôi vào inbox hay sang yahoo, rất lịch sự, hàng xóm không ai biết”, anh Tâm khoe. Rồi anh đổi giọng than vãn: “Vợ chồng tôi cũng có tuần phải 'nhịn đói' vì cái thằng công nghệ phá bĩnh. Chúng tôi cãi nhau vài lần vì chuyện này, cũng từng chấn chỉnh lại nhau nhưng rồi vẫn không thể bỏ được nó”.
Theo Giáo sư, tiến sĩ tâm lý Vũ Gia Hiền, gia đình truyền thống có nghĩa là gắn bó, đoàn kết, chia sẻ và điều này không bao giờ lạc hậu. Tuy nhiên, khi công nghệ hiện đại như máy tính, điện thoại thông minh... xuất hiện, chủ nghĩa cá nhân được cổ vũ, trong gia đình mỗi thành viên ôm một thiết bị, chìm đắm trong thế giới riêng của mình khiến sự kết nối trong gia đình không còn được trọn vẹn. Công nghệ đưa con người trở nên gần nhau hơn nhưng khiến các thành viên trong gia đình trở nên xa cách. Con cái có nguy cơ xa rời cha mẹ hơn, thậm chí nguy cơ bạo hành, phạm tội. Người vợ thêm nhiều đòi hỏi, ít quan tâm tới chồng con, rồi nguy cơ ngoại tình. Người chồng cũng ham chơi và lơ là trách nhiệm với gia đình hơn.
Để khắc phục tình trạng này, giáo sư khuyên các gia đình nên có những quy định cụ thể về việc sử dụng các thiết bị công nghệ. Vẫn dành thời gian cho mọi người chơi game, chát chit, điện thoại để tôn trọng tự do cá nhân nhưng nên quy định chỉ chơi 20-30 phút. Con trẻ cần có thời gian học tập, cha mẹ cũng cần thời gian chia sẻ việc nhà, trau dồi kiến thức để nâng cao chuyên môn. Bởi đa số việc chơi game, chát chit, ngoài giá trị giải trí, không giúp chúng ta có thêm nhiều kiến thức.
Công nghệ cũng không hoàn toàn chỉ có ảnh hưởng xấu đến gia đình. Nó đã tồn tại, được chấp nhận và được phát triển bởi vẫn có những mặt tích cực. Công nghệ giúp cái tôi cá nhân được khẳng định, xã hội hiện đại cũng đang đề cao cá nhân, bởi nếu không có vai trò cá nhận, không có sự khác biệt thì cộng đồng xã hội sẽ buồn tẻ và không có sự phát triển.
Ngoài ra, người ta cũng có thể ứng dụng sự phát triển của công nghệ, giúp gia đình gắn bó hơn. Sẽ rất tốt nếu chúng ta lên mạng Internet, tìm kiếm những thông tin để gìn giữ hạnh phúc gia đình, làm đẹp và giữ gìn sức khỏe; trẻ em được chơi các game tích cực, mang tính giáo dục và phát triển tư duy. Quan trọng là bố mẹ phải lựa chọn những thông tin tích cực.
Còn Thạc sĩ xã hội học Trần Minh Trọng, Giám đốc Trung tâm phát triển nguồn nhân lực Leadman cũng từng nhận định, nếu bố mẹ biết quản lý thì trẻ chơi game và xem tivi không quá đáng sợ. Thậm chí cha mẹ có thể giúp con phát triển khả năng tư duy, trau dồi kiến thức qua các game và các chương trình tivi hữu ích, tăng khả năng gắn bó với con cái thông qua việc cùng chơi game và xem tivi cùng con. Điều quan trọng là cha mẹ có đủ dũng cảm để làm gương cho con hay không. Muốn dạy dỗ con thì cha mẹ cũng phải hạn chế những nhu cầu cá nhân của mình. Muốn con không xem tivi để tập trung vào ăn uống hay học bài thì chính cha mẹ cũng phải hy sinh một bộ phim Hàn Quốc, một trận đá banh yêu thích.
Đôi khi tivi cũng có giá trị hoãn binh rất tốt, theo ông Trọng. Nếu vợ chồng đang có điều gì bực mình với nhau mà nói ra chắc chắn sẽ nổ ra “đại chiến”. Bật một kênh tivi cũng có thể giúp xoa dịu tình hình, mọi người tập trung vào xem phim và tự điều chỉnh cảm xúc cá nhân, đợi đến khi bình tĩnh mới đem ra giải quyết.
Kim Anh