Bệnh nhân BHYT ở thành phố đang được hưởng nhiều quyền lợi hơn vùng xa. Ảnh: Hoàng Hà. |
Tại buổi họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 17/4, bà Nguyễn Thị Hoài Thu, Chủ nhiệm Ủy ban các vấn đề xã hội cho biết, đã có những ý kiến cho rằng trong việc quản lý quỹ bảo hiểm y tế (BHYT) đang có tình trạng bao cấp ngược của người nghèo cho người giàu. Nguyên do là hiện nay quỹ BHYT không do tỉnh quản lý sử dụng, nếu dùng không hết sẽ không được để lại cho địa phương. Bảo hiểm xã hội sẽ chuyển số tiền đó cho các tỉnh bị thâm hụt quỹ.
Ở những tỉnh nghèo, trang thiết bị y tế hiện đại chưa có đủ để dùng, mà lên tuyến trên thì ít người đủ điều kiện, ngay cả nhiều trường hợp bệnh nặng. Do vậy, quỹ BHYT thường kết dư lớn. Trong khi đó các thành phố lớn lại thường bị bội chi, cần bổ sung quỹ do người dân dễ dàng đến bệnh viện ngay khi sức khỏe có vấn đề, dễ dàng sử dụng dịch vụ kỹ thuật cao chi phí lớn. Chẳng hạn, trong năm 2006, quỹ BHYT ở TP HCM bị hụt đến 118 tỷ đồng, trong khi Gia Lai thừa 4,3 tỷ, Hậu Giang thừa 2,7 tỷ đồng.
Tình trạng trên gây mất công bằng trong hưởng thụ quyền lợi BHYT, trong đó dân ở các vùng nghèo, người cần được hỗ trợ nhất về việc chăm sóc sức khỏe, lại chịu thiệt thòi nhất. Để khắc phục, Ủy ban các vấn đề xã hội kiến nghị cho phép địa phương được sử dụng kinh phí kết dư, tránh hiện tượng bao cấp ngược.
Quỹ BHYT mất cân đối nghiêm trọng
Báo cáo của Ủy ban các vấn đề xã hội cũng cho biết, việc mở rộng quyền lợi cho bệnh nhân BHYT và điều kiện tham gia BHYT tự nguyện kể từ năm 2005 là một trong những nguyên nhân khiến quỹ thâm hụt nghiêm trọng. Tần suất đi khám và chữa bệnh tăng, số người có thẻ tăng vọt nhưng phần lớn là loại hình tự nguyện (với tỷ lệ cao người già, người có bệnh sẵn) và người nghèo được Nhà nước trả phí. Với hai đối tượng này, mức đóng rất thấp trong khi số chi cho họ lại lớn nhất.
Chỉ trong hai năm qua, quỹ BHYT đã bị bội chi gần 2.000 tỷ đồng, xấp xỉ số tiền tích lũy suốt 12 năm thực hiện BHYT. Riêng trong năm 2006 đã bội chi 1.620 tỷ đồng, trong đó 862 tỷ là cho người nghèo, và một con số lớn khác cho bệnh nhân BHYT tự nguyện.
Tình trạng lạm dụng quỹ vẫn chưa được kiểm soát. Cán bộ y tế đi khám chữa bệnh nhiều hơn đối tượng khác, có bệnh án điều trị nội trú hẳn hoi trong khi thực tế vẫn đi làm. Bệnh viện thì lạm dụng xét nghiệm cận lâm sàng, nhiều nơi trên 50% người bệnh có chỉ định siêu âm, đã bị tai nạn là có chỉ định chụp CT sọ não.
Người dân cũng lạm dụng. Chẳng hạn, điều kiện tham gia BHYT tự nguyện là phải có ít nhất 10% số người trong cộng đồng tham gia nhằm đảo bảo lấy số đông bù số ít, lấy người khỏe bù người yếu. Tuy nhiên, do tâm lý có bệnh mới mua bảo hiểm vẫn rất phổ biến nên nhiều nơi khi đăng ký thì 10%, nhưng lúc đóng tiền chỉ còn 2-3%, chủ yếu là người già, người ốm.
Sẽ có Luật về bảo hiểm y tế
Nguyên nhân các vướng mắc của BHYT, theo bà Hoài Thu, là các quy định hiện chưa chặt chẽ, thống nhất và hợp lý do còn thiếu một văn bản quan trọng nhất làm hành lang pháp lý, đó là Luật về BHYT. Do đó, luật này cần được sớm xây dựng và ban hành.
Bà Nguyễn Thị Xuyên, Thứ trưởng Bộ Y tế cho biết, dự thảo luật này đã xây dựng xong, dự kiến sẽ kịp trình Quốc hội cuối năm nay và hy vọng được thông qua vào giữa năm 2008. Theo đó, trẻ em dưới 6 tuổi sẽ được đưa vào diện mua BHYT bắt buộc, tiến tới học sinh sinh viên và lao động nước ngoài cũng sẽ thuộc diện này.
Theo dự thảo, quyền lợi mà bệnh nhân BHYT được hưởng vẫn sẽ ở mức cao, tuy nhiên mức đóng chắc chắn sẽ tăng lên, bởi mức 3% lương với BHYT bắt buộc - loại hình đóng phí cao nhất - hiện nay là quá thấp so với mức chi trả và với các nước khác (Thái Lan 4,5%, Nhật 7-9%, Nga 10%, Đức 12%).
Các đề xuất trên được phần lớn đại biểu đồng tình. Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn Yểu cho rằng nên lưu ý đến người nghèo khi áp dụng đồng chi trả. Chẳng hạn, một bệnh nhân truyền hóa chất nếu phải dùng dịch vụ chi phí lớn thì con số họ tự trả mỗi lần có thể lên tới hàng chục triệu đồng, người nghèo (bao gồm cả cán bộ viên chức điều kiện kinh tế thấp và người nghèo được nhà nước bao cấp về y tế) sẽ không kham nổi.
Theo kiến nghị của Ủy ban các vấn đề xã hội, Luật BHYT nên quy định nhiều mức đóng phí và mức hưởng khác nhau, người đóng cao thì hưởng thụ cao. Tuy nhiên, Chủ nhiệm văn phòng Quốc hội Bùi Ngọc Thanh cho rằng, nếu áp dụng điều này, người nghèo sẽ phải chịu sự bất bình đẳng và thiệt thòi khi có bệnh nặng, cần điều trị với chi phí lớn.
Hải Hà