Sau khi trào lưu "thách thức dội nước đá" (Ice bucket challenge) tạm lắng, trên thế giới lại rộ lên nhiều trào lưu na ná như "thách thức xô gạo" (Rice bucket challenge), "thách thức đọc sách" (Book bucket challenge). Ở Việt Nam, thách thức đọc sách được nhiều bạn trẻ và văn nghệ sĩ hưởng ứng.
Trên Facebook cá nhân, Hoa hậu Mai Phương Thúy cũng công khai chấp nhận thử thách đọc sách từ một người bạn. Cô liệt kê 10 tác phẩm nổi tiếng mình yêu thích như Ba chàng lính ngự lâm, 48 nguyên tắc chủ chốt của quyền lực, Nhà giả kim, Truyện cổ Grimm...
Hoa hậu Mai Phương Thúy hưởng ứng trò chơi này khi nhận lời thách thức của một người bạn. |
Gõ từ khóa "Book bucket challenge" trên công cụ tìm kiếm Google, chỉ trong 0,25 giây cho ra trên 101 triệu kết quả, cho thấy sự phổ biến của trò này. Theo The Times of India, Book bucket challenge được khởi xướng bởi One Library Per Village, một tổ chức phi chính phủ trụ sở tại bang Kerala, miền Nam Ấn Độ.
Theo luật chơi, người tham gia có ba lựa chọn. Một là liệt kê những quyển sách sẵn sàng quyên góp cho tổ chức từ thiện. Hai là tặng sách cho thư viện hoặc những người đang cần, đừng quên chụp ảnh lại. Ba là liệt kê 10 tác phẩm mình đã đọc, sau đó post lên mạng xã hội và tag những người mà bạn muốn thách đấu. Cứ như thế, ai chấp nhận thách thức sẽ thực hiện đúng những gì bạn đưa ra và tiếp tục gửi lời mời bằng cách tag những người bạn khác.
Không có hình phạt nếu đối phương không thực hiện được yêu cầu, nhưng đổi lại họ phải tặng 10 cuốn sách cho người cần hoặc thư viện, tổ chức từ thiện.
Mục đích của Book bucket challenge nhằm nâng cao nhận thức về văn hóa đọc. Ảnh: ASHT. |
Book bucket challenge cũng như Ice bucket challenge, là một dạng trò chơi thử thách nhân danh lòng nhân đạo. Dù là trào lưu trên mạng, thử thách dội xô nước đã quyên góp được hơn hàng trăm triệu USD cho công tác nghiên cứu phương thuốc chữa trị căn bệnh ALS (bệnh thần kinh hiếm gặp chưa có thuốc chữa). Còn Book bucket challenge nhằm tìm một giải pháp cho vấn đề của tinh thần, đó là "bệnh lười đọc sách".
Đại diện tổ chức One Library Per Village cho biết, ý tưởng trên xuất phát từ mục đích tạo ra nhận thức trong cộng đồng về tầm quan trọng của sách, từ đó khuyến khích chia sẻ sách với nhau càng nhiều càng tốt. Du nhập vào Việt Nam, trò chơi này được cộng đồng mạng hưởng ứng và chia sẻ. Đa phần chỉ dừng lại ở chỗ liệt kê tên 10 cuốn sách và gửi lời thách thức đến bạn bè, chỉ vài người đề cập đến việc tặng sách cho thư viện.
Thành viên Thịnh Kẹo cho biết, lúc được mời tham gia, anh không có thiện cảm bởi cái tên "Book bucket challenge". "Đối với những người coi trọng sách thì đó là một cái tên bắt chước quá ẩu đoảng. Sách cần phải đặt trên giá chứ không ai để vào trong xô như nước đá được. Phàm đã là thử thách thì độ khó phải cao, Book bucket challenge như cách chơi ở ta thì chỉ cần nghĩ một lát rồi liệt kê ra 10 đầu sách gì cũng được, thế sao gọi là thử thách?".
Song anh thú thật đến bây giờ mới thấy thử thách này thực sự thú vị bởi những người tham gia có thể ngẫu nhiên làm nên những điều ý nghĩa mà chính họ chẳng biết tới. "Mọi người không chỉ liệt kê 10 cuốn sách ảnh hưởng tới mình mà còn là những cuốn sách họ sẵn sàng quyên góp cho thư viện hoặc những người cần nó", Thịnh Kẹo viết sau khi chấp nhận lời thách đố từ một người bạn.
Những lời thách thức được luân phiên chia sẻ trên mạng xã hội. |
Thạc sĩ giáo dục Phạm Phúc Thịnh nhìn nhận, đã gọi là trào lưu thì Book bucket challenge hay Ice bucket challenge luôn tuân theo quy luật: Phát sinh - bùng nổ - lụi tàn. Vấn đề nằm ở chỗ từ lúc phát sinh đến lúc lụi tàn kéo dài bao lâu, mang lại ích lợi gì, đi đôi với sự tồn tại đó thì ý nghĩa “challenge” có được quan tâm hay không?
Ice bucket challenge khi phổ biến ở Việt Nam chỉ tồn tại không quá nửa tháng. Lúc đầu cũng tạo ra được sự quan tâm của cộng đồng khi có nhiều nhân vật nổi tiếng tham gia. Sau đó một số cá nhân thực hiện nó không vì mục đích quyên góp từ thiện mà chỉ muốn mọi người biết đến mình nên trào lưu nhanh chóng lụi tàn.
Mục đích của Book bucket challenge là khơi gợi lại sở thích đọc sách trên giấy, một thói quen đang mất dần trong thời đại ebook hiện nay. Đối với những người thích đọc sách, cảm giác được cầm trên tay một quyển sách in đẹp, thơm mùi mực để đọc khác hoàn toàn với việc đọc nội dung đó trên một thiết bị số. Có thể ví như khi ăn phở chế biến từ thịt bò tươi rói ngon hơn hẳn so với ăn bát phở nấu từ bò đóng hộp.
Ông Thịnh cho rằng, vì là trào lưu nên vấn đề "ăn theo" luôn xuất hiện khi đang ở giai đoạn đỉnh cao. Một số người tham gia vào trào lưu này chỉ để tỏ ra là hiện đại, luôn cập nhật, trong khi danh sách book bucket của họ có những quyển không đáng gọi là sách 'gối đầu giường' (như truyện tranh). Ông Thịnh đặt giả sử, nếu làm một trắc nghiệm yêu cầu tóm tắt nội dung sách thì khả năng không dưới 50% người chia sẻ danh sách tỏ ra lúng túng.
Mặt khác, theo ông Thịnh, nếu không giới hạn về thể loại sách thì sẽ dẫn đến xu hướng liệt kê cả những sách đồi trụy, truyện tranh tình dục, khiêu dâm. Như thế sẽ đi ngược lại ý tưởng nhân văn của phong trào này. Điều quan trọng nhất của trào lưu vì mục đích nhân đạo là đem lại lợi ích gì cho cộng đồng. Do đó nếu cần phải có thống kê đã quyên góp được bao nhiêu sách, bao nhiêu tiền từ thiện, do ai giữ và sử dụng vào mục đích gì, chứ không chỉ đơn thuần là tạo nên một làn sóng hưởng ứng rồi chìm vào quên lãng.
Thi Trân